Табиғи әрі таза өрмекті өнімдерге деген сұраныс күн санап артып келеді, деп хабарлайды 24kz.

Әсіресе, төрт түліктің жүнінен тоқылған бұйымдарға қызығушылық жоғары. Дегенмен, қазіргі таңда жүн түтіп, түбіт өңдейтін шеберлер қатары сиреп барады. Ақтөбелік қолөнер шебері Төлебике Күлтаева: «Осы олқылықты жою мақсатында ұлттық өнерді жастарға тегін үйретемін», - дейді.

Мансұр Есқожин, тілші:

- Зейнетке шыққалы бері Төлебике Күлтаеваның қолынан ұршығы мен шалма бізі түскен емес. Ол киім-кешектен бастап, тіпті сәнді аяқ киім тоқуға дейінгі шеберлікті меңгерген. Бұйымдарының сапасы иірілген жіпке тікелей байланысты болғандықтан, ол шикізатты – төрт түліктің жүн-шудасын өзі өңдеп, әзірлейді.

Төлебике Күлтаева, қолөнер шебері:

- Мына жүнді осылай шүйкелейді. Содан соң иіруге дайындайды. Оны қазір жастардың көбі шүйкенің не екенін білмейді. Оны қағазға, шүберекке шүйкелейді. Қолға ыңғайлы болсын деп оқымаса да, әжелеріміз керемет ойлап істеген ғой барлығын. Қазір деген жіпті моталка дей ме, соған бөлек иіріп алып төгіп жатады. Ал біздің әжелеріміз бір ұршықтың бойына сыйғызған.

Ғалымдардың пікірінше, ұршық неолит дәуірінен бері қолданылып келеді. Ежелгі Ботай мәдениетіне тиесілі қыш ұршықтар да археологиялық қазбалардан табылған. Қазақтың тұрмыс-тіршілігіне етене енген бұл қарапайым құрал физиканың динамикалық қозғалыс заңдарына сай жасалған. Оның дөңгелек пішінді басының дәл ортасынан жарты сүйемдей сабы шығып, ұшар тұсына иірілген жіпті ұстап тұратын мұрындық салынады.

Төлебике Күлтаева, қолөнер шебері:

- Мына ұршықтың да екі түрі болады. Біреуі түбіт иіретін ол жеңіл болады. Оны бос иіреді. Түбіті шықпай қалады себебі. Жүндікі мынадай бөлек. Міне, шүйке ден осы. Шуданікі бөлек иіріледі. Ол жаңағы қаптарды, термелі алашаларды тігеді ғой соған пайдаланған.

«Қазір ұршықпен шиыршықтап иірілген дайын жіпті табу қиын», - дейді шебер. Себебі қырқылған жүнді жуып, оны түтіп әзірлейтін адам аз. Жастардың дені қазір тоқуды ғана игерсем дейді.

Төлебике Күлтаева, қолөнер шебері:

- Сұраныс та бар, тоқымаға халықтың көбі ден қойған. Бәйішев атындағы библиотекадан бір қыз: «бір күніңізді белгілеп келесіз бе, үйренем деп сұраушылар бар, әжеден келіп үйренгісі келеді» деп хабарласты. Үйренем деген адамға, ықылас болған адамға тоқу қиын емес.

Сондықтан биыл Наурыз мерекесі қарсаңында ұршық иіруден шеберлік сағаты ұйымдастырылды. Бұл жолы бойжеткендерге тоқымаға қажет табиғи жіпті есудің қыр сыры таныстырылды.

Қарагөз Сағынова, «Атамекен – асылым» ансамблінің көркемдік жетекшісі:

- Осы жүнді қойдан қырқып алып оны түтіп, оны ұршықпен иіріп, тоқып, балаларымызға жүн шұлық, қолғап жасап берген болатынбыз. Қазір пайдаланылмайды заманның өзгеруіне байланысты. Дүкенде бәрі бар. Бірақ қазақтың салты, қазақтың ежелгі құралы болғандықтан осыны жастарға үйретуіміз керек.

Ұршықты шыр айналдырған әжейлер: «Жіп иіру құралы – адамзат тарихының мәдени мұрасы», - дейді. Ықылым заманнан келе жатқан қолөнерді жол ортаға тастамай келешек ұрпақтың бойына сіңіруді өздеріне парыз санайды.

Авторлары: Мансұр Есқожин, Болатбек Молдағалиев, Айбек Даутов