Жоғары оқу орнын мемлекеттік грант негізінде тәмамдаған түлек оқу ақысын өтеуге міндетті ме? Көп студентті алаңдататын мәселе осы. Себебі білім алып қана қоймай, оның шығынын қайтару да заңмен реттелген. Енді мемлекеттік грантты кімдер өтеуге міндетті, ал кімдер босатылады?

Әскерге барғандарға тағы бір жеңілдік. Бұған дейін отан алдындағы борышын өтеушілер мемлекеттік грантты өтеуден толық босатылмайтын. Олар үшін өтеу мерзімі тек уақытша кейінге шегерілетін. Ал қазіргі өзгеріске сай, әскерге шақырылған азаматтар грантты мүлде өтемейді.

Әсел Бөкенова, Қаржы орталығы мониторингілеу департаментінің аға маманы:

- 16 қыркүйек 25жылдан бастап, егер де әскери қызметкер шақырылған жағдайда онда жас маман түгелдей босатылатын болады. Ол жаңағы жоғары оқу орнын бітірген жерге барып, сол қағазды тапсыру керек. Әскерге шақырылғаны туралы. Сол жағдайда ғана түгелдей босатылатын болады.

Педагогикалық, медициналық және ветеринариялық мамандық иелері болса, оқуын аяқтаған соң, өз саласында жұмыс істеуге міндетті. Ал қалған мамандарға қойылатын талап – 3 Кжыл көлемінде зейнетақы қорына тұрақты аударым жасауы тиіс.

Құндыз Маршал, Астана қаласының тұрғыны:

- Мен 2017-2021 жылдары мемлекеттік грант бойынша қазақ тілі және әдебиеті мамандығын бітірдім. Жоғарғы оқуды бітірген соң, жұмыс істеу мақсатында жан жаққа түйіндемені жібердім. Осылай мені колледж жұмысқа қабылдады. Осылай мен еңбек жолымды колледжде сабақ беріп бастадым.

Кейінгі 3 жылда елде 170 мыңға жуық түлек мемлекеттік грант негізінде оқуын аяқтаған. 60 мың жас маман жұмыс істеп жатса, 42 мың грант иегері өтеуден босатылған. Ал жұмыспен қамту орталығында тіркелгендер саны 14мыңнан асқан. 619 түлек толықтай міндеттемені орындаса, 241 адам оқу шығынын бюджетке қайтарған.

Мемлекеттік грантты өтеуге ниетті жастар көп, бірақ жұмыссыздық қол байлайды. Осыған орай «Жастар практикасы» бағдарламасы жұмыс істеп тұр. Қазір бұл бағдарлама арқылы 8 мыңға жуық жас маман уақытша жұмысқа орналасқан.

Мұрат Сейтенов, ҚР ЕХӘҚМ Халықты жұмыспен қамту департаментінің бас сарапшысы:

- Жастар практикасында білім беру ұйымдарының түлектері яғни алдыңғы 5 жыл ішінде оқуын аяқтаған университеттер мен колледждердің түлектері қатыса алады. Және жастар практикасына қатысу ұзақтығы 12 айдан аспайды. Жастар практикасына қатысатын түлектердің жалақысы толық жергілікті бюджет есебінен субсидияланады. Айына жалақы мөлшері 30 айлық есептік көрсеткіштен кем емес.

Мемлекеттік грант — мемлекет қамқорлығы, ал оны өтеу — түлектің міндеті. Әр студент бұл жауапкершілікті білгені жөн. Заң талаптарын орындаса, еш қиындық туындамайды. Ең бастысы — маман атанып, елге қызмет ету.

Авторлары: Сержан Айтжан, Мерей Талап, Диас Қобланбаев