«Отау иесі – ұл, ал қыз – жат-жұрттық», — дейді. Алайда әлемде кейінгі кезде бұл көзқарас өзгере бастаған . Яғни, қазір көбі ұлды емес, қызды болуды аңсайды. Мұны The Economist басылымының зерттеуі көрсетті.

Бұл дерек бойынша 2015 жылға дейін әлемде жыл сайын қыздарға қарағанда ұлдар 1 миллионға артық туған. Бірақ былтыр бұл көрсеткіш 5 есе қысқарды. Бұл неліктен?

Зайнұр Байжігіт, тілші:

- Демографтар мұны: «гендерлік революцияның жемісі» деп атады. 90-жылдары әлемде 50 млн әйел құрсағына біткен баланы қыз болғаны үшін алдырып тастаған. Ал, бұған сол жылдары ультрадыбыстық зерттеулердің кең таралуының кесірі тиген. Қазір тек Қытайдың өзінде ер адамдар саны әйелдерге қарағанда 35 милионға, Үндістанда 45 миллионға, Жапонияда 3 миллионға көп. Яғни, табиғи тепе-теңдік қолдан бұзылған. Шаңырақтың иесі деп, көбі ұлды таңдайтын. Сондықтан жасанды түсік жасаудың белең алуына жол берілмес үшін кей елдерде нәрестенің жынысын айтуға тыйым салынды. Олардың арасында Үндістан, Қытай және Оңтүстік Корея бар. Сондай-ақ әлемде гендерлік теңдік саясаты кеңінен насихатталды. «Соның нәтижесін бүгін көріп отырмыз», — дейді демографтар.

Елена Чурилова, демограф:

- Дүниежүзілік экономикалық форумның дерегі бойынша 2006 жылдан бері гендерлік теңдік индексі 4,8% өсті. Ал білім саласындағы белсенділігі 95,1%-ке жетті. Бұл көрсеткіш, әсіресе, АҚШ пен Еуропада жоғары. Бұл дүниежүзіндегі әйелдердің қоғамдағы рөлі артқанын көрсетсе керек.

The Economist басылымы жүргізген сауалнамаға сай ерлі-зайыптылардың көбі қартайғанда рахатты қыздан көретініне сенімді. «Бұл қыз балаға деген көзқарастың түбегейлі өзгеруінің айғағы», — дейді мамандар. Сондықтан АҚШ-та қолдан ұрықтандыру тәсіліне жүгінген отбасылардың жартысынан көбі қызды болуды қалайды. Ал, бала асырап алушылардың 80%-і қыз тәрбиелегісі келетінін айтқан.

Майкл Томпсон, психолог:

- Ұлдар қыздарға қарағанда кеш жетіледі. Тез ашуланғыш болады. Тәрбиесіне қатысты шағым да көп. Сондықтан қазір АҚШ-та: «Бір қыз болса жеткілікті», дейтін ерлі-зайыптылар көбейді.

The Economist басылымы:

- 1985-2003 жылдары Оңтүстік Кореяда «күйеуіме міндетті түрде ұл сыйласам» деген әйелдердің үлесі 48% болған. Қазір бұл көрсеткіш 6%-ке дейін түсті. Ал 90-жылдары Жапонияда қызды аңсап жүрген әйелдер үлесі 50%-ке жетер-жетпес болса, бүгінде бұл көрсеткіш 75%-ке жетті.

Ерлер санының тым көбейіп кетуі бірқатар елде қоғамның өткір мәселесіне айналды. Мәселен Жапонияда миллиондаған жігіт жар таба алмай қиналып жүр. Осының салдарынан жапондық ер азаматтар роботқа үйлене бастаған. Алғашқы некелері қиылып жатқандар да бар екен.

The Economist басылымы:

- Жар таба алмаған ерлер санының көбеюі – тек Жапония емес, бүкіл Шығыс Азияға ортақ қауіп. Демографиялық теңсіздіктен ерлер арасында өздерінің қолынан пайдалы іс келетініне сенбейтіндер көбейді. Ресми дерек бойынша Жапонияда 1 миллионнан аса қоғамнан оқшау өмір сүруді қалайтын ер азамат бар. Оларды «хикикомори» деп те атайды.

«Қыз бала санының артуы әлемде зорлық-зомбылықтың, заңсыз некенің, адам саудасының азаюына ықпал етуі мүмкін», — деп үміттенеді сарапшылар.

Авторы: Зайнұр Байжігіт