Түзету мекемелерінде жазасын өтеп жатқан және пробациялық тізімдегі 15 мыңнан аса адам рақымшылыққа ілігуі мүмкін. Бүгін Мәжілістің жалпы отырысында рақымшылық жасау туралы заң жобасы мақұлданды , деп хабарлайды 24kz.

Конституцияның отыз жылдығы қарсаңында қолға алынған акция аясында 5800-ден аса адам бостандыққа шығарылмақ. Рақымшылыққа кімдер ілігеді?

Бақыт Топтаева, тілші:

- Конституцияның 30 жылдығы қарсаңында қолға алынған акция ел тарихындағы ең ауқымды рақымшылық болмақ. Бүгінде қылмыстық атқару жүйесінің мекемелері мен тергеу изоляторларында 40 мыңнан астам адам қамауда отыр. Бұдан бөлек, 27 мыңнан астам азамат пробация қызметінің есебінде тұр. Барлығын қоса алғанда, 15 мыңнан астамына, яғни, әрбір үшінші адамға рақымшылық жасалмақ. Жалпы тәуелсіздік алғалы бері елде 9 рет амнистия жарияланған. 2006 жылы 5579 адам, араға алты жыл салып тағы 3700-ден астамы рақымшылыққа іліккен. 2016 жылы 5 мың, 2021 жылы 2500-ге тарта адамға кешірім жасалған. Биылғы акция аясында бас бостандығынан айырылған 6 мың жан, және пробациялық қызмет есебіндегі 9 мың азаматқа амнистия жарияланады.

Абзал Құспан, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:

- Атап айтқанда, қылмыстық теріс қылық пен онша ауыр емес қылмыс жасағандар, зиян келтіруге әкеп соқпаған, ауырлығы орташа қылмыс жасаған не оны толық өтеген адамдар. Залаладың немесе азаматтық талаптың болуына қарамастан ауырлығы орташа қылмыс жасаған әлеуметтік жағынан осал азаматтарды босату көзделген. Осы заң жобасы қолданысқа енгізілгенге дейін онша ауыр емес және ауырлығы қылмыстар үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылатын адамдар жасаған, қаралмаған қылмыстық істерді тоқтату. Үшіншіден, ауыр және аса ауыр қылмыс жасаған азаматтардың мерзімін қысқарту көзделіп отыр.

Сонымен, рақымшылық аясында қылмыстық атқару жүйесінен 632 адам және пробация қызметінің есебіндегі 3500 адам бостандыққа шығарылады. Оған қоса, қылмыстық жазасын өтеуге соңғы 1 жылы қалған 1700-ден астам адам мерзімінен ертерек босатылмақ.

Абзал Құспан, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:

- Жалпы бізде қылмыстық санат төртке бөлінеді: онша ауыр емес, орташа ауырлықтағы, ауыр және аса ауыр санаттағы төрт категория бар. Осының ішіндегі ауыр және аса ауыр санаттағыға қатысты рақымшылық акциясы қолданылады. Бірақ олар бас бостандығынан айыру мекемесінен босатылмайды. Оларға қатысты жаза көлемі қысқартылады. Аса ауыр қылмыстық істерге 5/1 бөлігі. Ауыр санаттағы 4/1 бөлігі.

Алдын ала есеп бойынша бас бостандығынан айырылған 5400 адамның жаза мерзімі қысқарады. Сондай-ақ пробациядағы 5500 адамға осындай жеңілдік берілмек. Аса ірі мөлшерде сеніп тапсырған бөтеннің мүлкін иемденгені не талан-таражға салғаны немесе алаяқтық жасағаны үшін істі болғандар да рақымшылыққа ілігуі мүмкін. Акция жәбірленушіге келтірілген залал толық өтеліп, қойылған талаптар орындалған жағдайда ғана қолданылмақ. Ескерерлік бір жайт, сыбайлас жемқорлық дерегі бойынша мемлекет қаржысына қол салғандарға кешірім жоқ. Сонымен, амнистия жариялау мемлекеттің гуманизм қағидатын ұстанатынын білдіреді.

Юлия Кучинская, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:

- Алайда рақымшылық акциясының елдегі қылмыстық ахуалға әсеріне қатысты қоғамдағы алаңдаушылықты ескермеске болмас. Осы ретте жаһандық тәжірибеге қарасақ, әр елде рецидив деңгейі әрқалай. Және амнистия аясында түрмеден босап шыққандарды әлеуметке қайта бейімдеу шараларына қарай өзгереді. Ал, біздің елде қоғамдағы рецидивтің алдын алып, босап шыққандарды қайта бейімдеуге қатысты қандай шаралар қолданылады?

Абай Қайырбеков, ҚР Ішкі істер министрінің орынбасары:

- Негізі бас бостандығынан айыру мекемелерінен түзелген, мінездемесі жақсы адамдар ғана шығарылады. Ауыр және аса ауыр қылмыс жасағандарға, рецидивистерге амнистия жарияланбайды. Ал, бақылауға келер болсақ, олардың барлығы профилактикалық есепке алынып, жіті бақылауда болмақ. Сонымен бірге жергілікті атқарушы органдармен бірлесе жұмысқа орналастыру мен қоғамға бейімдеу бойынша тиісті шаралар қолға алынады.

Айта кетерлігі, жол апаты салдарынан абайсызда адам денсаулығына зиян келтірген азаматтар рақымшылыққа ілікпейді. Әсіресе, мас күйінде көлік тізгіндеген жандарға кешірім жоқ. Мәжілістегілер заң жобасы зардап шеккендердің мүддесі мен құқығын ескерусіз қалдырмайтынын айтады.

Бақыт Топтаева, тілші:

- Сотталған жанға бюджет есебінен күніне 2900 теңге жұмсалады. Демек, елдегі барлық істі адамды асырауға ел қазынасынан жылына 4 млрд 800 млн теңге кетеді. Заң жобасы қабылданса, күніне 22,5 млн. теңге үнемделеді. Ал, үнемделген бюджет қаржысының есебінен қылмыстық атқару жүйесін жаңғырту, яғни, халықаралық құқықтық стандартқа сай камералық түрмелерге көшу мүмкін болмақ.

Авторлары: Бақыт Топтаева, Ербол Дайыров, Асхат Қарақойшиев