Қазақ жылқы мінезді деп жатамыз. Төл ойындарымыз да осы аттың айналасында өтеді екен. Тіпті әлем ақсүйектердің ойыны дейтін полоны біздің бабаларымыз ойнаған. Бізден тараған деген де сөз бар. Бұл ойынды қазір Аргентина өзіне меншіктеп алған. Ал қазақ шөген дейді.

Қазақтың ат үстінде меңгерген түрлі әдіс-тәсілі бүгінде ұлттық ойынға айналды. Бұған әлем жұртшылығы да қызығып отыр.

Жылқыны жанына серік еткен ата-бабамыз тек көкпар шауып, бәйге алмаған.

Әлемде ат үстіндегі хоккей атымен танымал спорт түрін, қазақ шөген деп атайды. Ал, әзербайжандар шоған дейді. Еуропаға алғаш тараған уақытта «Атты хоккей» деп аталған. Қазірде бұл ойында әлемнің 84 елінде ойнайды. Әсіресе, Ұлыбритания, Испания, Италия, Франция, Германия, сонымен қатар, Аргентина, Мексика, Бразилия, АҚШ-та танымал. Халықаралық олимпиада комитеті мойындаған спорт түрі әлемнің барлық елінде элиталық спорт түріне жатады. Ал Аргентинада ұлттық спорт түрі саналады. Бүгінде әлемдік жылқы шаруашылығы, жекелей алғанда шөген ойын-сауықтың бірнеше түрін ұсынатын үлкен индустрияға айналды. Еуропаның кей елдерінде шөгенді қыс кезінде қарда ойнау әдетке айналған. Ежелгі замандарда ата-бабаларымыз ойнаған шөген ойыны шетелде танымалдылыққа ие болғанымен, елде көкпар ойыны секілді бұқаралық сипат ала қойған жоқ.

Майкл де Ваал, Majesco сақтандыру компаниясының вице-президенті:

- Поло – нағыз бекзадалардың ойыны. Ескі әрі қауіпті командалық ат спортының түрі. Ойын кезінде ойыншылардың қырағы болуы маңызды. Сондай-ақ тек физикалық күш-жігер емес, логикалық ойлай білу де жеңіске бір қадам жақындатады.

Ұлыбританияда ұшқыр бәйге танымал

Дзюдо мен сумо Жапонияның, хоккей Канаданың, бокс, су спорты мен теннис Ұлыбританияның, жеңіл атлетика Ежелгі Эллада елінің төл спорты. Сондай-ақ бізде бар бәйге өзге елдерде де кеңінен тараған. Өзбектер оны пойга, қырғыздар ат чабыш дейді. Ал, ұшқыр бәйге Жапония, АҚШ, Ұлыбритания, Ирландия, Канада және Сингапурде жақсы дамыған. Ұшқыр бәйгеге халықаралық тұқымдық жылқы кітабында тіркелген және төлқұжаты бар ағылшын тұқымды шабандоз жылқылар қатысады. Ат спортының бұл түрі Ұлыбританияда танымалдылығы жөнінен футбол, крикет, бокстан кейінгі төртінші орында.

Ричард Хойлс, ат жарысы комментаторы, журналист:

- Аттар – нағыз мықты атлеттер, ал ат жарысы олардың жылдамдығы мен төзімділігін айқын көрсететін спорт түрі. Бұл спортта ат пен шабандоз арасындағы үйлесімділік ерекше маңызға ие. Сол арқылы жарыс шеберлік, стратегия және қуаныш сезімін қатар алып келеді.

Наурызда ұлттық спорт түрлерінің мәні артады

Наурыз – түркі халықтарына ортақ төл мереке. Сол себепті ұлттық спорт түрлері атауы басқа болғанымен, ережесінде сәл өзгешелік болса да, бастауы тарихы сонау көшпелілер заманынан бері сақталып, бүгінгі күнге дейін жетті. Мәселен, қазақтар бәйгеге ат қосса, тәжіктер мен өзбектердің шабандоздары пойгада бақ сынайды. Қазақша күресіміз, гуштингири сынды түрлі атаулармен бірнеше ұлттың ұлттық спорт түріне жатады. Сондай-ақ атақты көкпар, Қырғызстанда көкбөрі, Ауғанстанда базкаши, Тәжікстанда бузкаши аталады. Атауларында сәл-пәл айырмашылық болғанымен, ойын тәртібі бірдей.