Елдің таулы аймақтарында тырналардың маусымдық көші-қоны басталды, деп хабарлайды 24KZ. Қазақстанда негізінен сұр және сұлу тырналар кездеседі. Олар Іле Алатауы мен Жоңғар Алатауының бойымен топтанып ұшып өтеді. Бұл өңірлерде олар азықтанып, тынығып , әрі қарай қоныс аударады.

Сұлу тырна еліміздің орталық бөлігіндегі аласа шөпті құрғақ далада мекендейді. Осында ұя салып, балапан шығарады. Орнитологтардың есебінше, саны шамамен 50-60 мыңға жетеді. Бұл әлемдік популяцияның басым бөлігі. Ал сұр тырна бұдан да әрі солтүстікке қарай ұшады. Оның негізгі мекені – Ресей аумағындағы Оңтүстік Сібір. Алматы облысында алғашқы тырналарды наурыздың ортасында көруге болады.

Тырналар қорекке кірпияз емес. Түрлі жәндіктерді, балық, кеміргіштер мен өсімдіктерді жейді. Бұл құс өте сақ келеді. Алматылық кәсіби фотограф Павел Михеев тырналардың көші-қонын сегіз жылдан бері суретке түсіріп келеді. Оның байқауынша, биыл тырналардың саны едәуір көп.

Павел Михеев, кәсіби фотограф:

- Кейде қамыс арасымен жүріп, олардың дыбысын естисің. Шыға бергенде, ұшып кетеді, тіпті байқамай да қаласың. Ал кейде тым жақындап келгеніңде олар жай ғана қарап тұрады, аса қорықпайды.

Көші-қон кезінде тырналар бірнеше мың шақырымды еңсереді. Орнитологтар тырналардың негізгі екі бағыты барын айтады. Қазақ жеріне аялдаған құстар Батыс-Сібір – Африка және Орталық Азия – Үндістанға қарай ұшады.

Бекжан Бердіқұлов, орнитолог:

- Балапандарын шығарғанша осы Қазақстан аумағында болады. Сосын жаз айларында, шілдеден кейін олар қыстық орындарына қарай жылжи бастайды. Біз құстарды қорғау үшін олардың қорықтарда ұя салатын орындарын қорғаймыз. Сол аумақты қоршап. Болмаса зиянкестерге болса, жыртқыш құстар болса, жануарлар болса, солардан арылтып. Яғни біз құстардың өзін қорғау үшін олардың ұя салатын аумағын қорғаймыз.

Гималай мен Қарақорым таулары арқылы ұшу кезінде тырналар 8000 метрге дейінгі биіктікке көтеріле алады. Бұл сапар барысында олар көптеген қауіп-қатерлерге тап болады. Ең бастысы – ауа райының күрт өзгеруі. Қар аралас жаңбыр құстарға аса қауіпті, себебі ол олардың қанаттарын ауырлатып, ұшуын қиындатады. Кейде тырналар бағытынан жаңылып, азығы аз аймақтарға тап болуы мүмкін. Дегенмен ең үлкен қауіп – адам факторы. Қазақстанда тырналар Қызыл кітапқа енгізілген және заңмен қорғалады.

Авторлары: Алмас Садуақас, Әбен Нарынбаев, Сұлтан Бейсекенов