Ел бюджетіндегі 340 млрд теңге мақсатсыз жұмсалған.

Ішкі мемлекеттік аудит қызметінің жүргізген тексеріс нәтижелері осындай. Қазына қаржысын талан-таражға ұшыратқандарға қатысты 12 мыңнан астам іс қозғалды. Бүгінде қомақты қаражатты мемлекетке қайтару бойынша тисті жұмыстар атқарылуда. Ішкі аудит қызметі бюджеттегі шикілерді анықтау үшін келісімшарттарды қайта тексеріп, бұл бағытта жасанды интеллект технологияларын қолданбақ.

Ішкі аудит қызметті былтыр 1 740 тексеріс жүргізген. Ол үшін Қаржы министрлігінің ақпараттық жүйелері пайдаланылады. Яғни аудиторларға бұрынғыдай іссапарға шығып, мемлекеттік органдардың табалдырығын тоздырудың қажеті жоқ. Мамандар быдлтыр жаңа технологиялар тиімділігін дәлелдеді дейді.

Мұрат Оразбай, ҚР ҚМ Ішкі мемлекеттік аудит комитеті төрағасының орынбасары:

- Өткен жылы комитет мемлекеттік бюджеттің 9 трлн теңгеден астам бөлігін қамтып, 1740 аудит өткізді. Нәтижес бойынша 340 млрд теңгеден астам қаржылық және 5 мыңнан астам рәсімдік бұзушылықтар анықталды. Құқық қорғау органдарына 100 материал табыс етілді. Әкімшілк өндіріс аясында 12 мыңнан астам іс қозғалды.

Бұл қаражаттың 271,5 млрд теңгесі немесе жалпы соманың 80%-ы қазынаға айтқан. Бірақ, бұл тек заңсыздық анықталған жайттар ғана. Жобалардың сметалық құнын қымбаттату арқылы да бюджет қаржысын жымқыратындар бар. Былтыр бағасы шамадан тыс шарықтаған 61 құрылысты анықталды.

Ернар Тайжан, Қаржылық мониторинг агенттігінің ресми өкілі:

- Ақтөбе қаласында "Моисеевкий су тартқышының құрылысы" жобасын іске асыру кезінде су резервуарларының көлемі азайтылып, бұл 827 млн теңгені үнемдеуге мүмкіндік берді. Шығындар 929 млн теңгеден 102 млн теңгеге дейін төмендетілді. Резервуарлар көлемінің өзгеруі құбырлар мен сорғылардың мөлшерін өзгертуге себеп болды, соның нәтижесінде үнемдеу шамамен 20 млрд теңгені құрады. Осыған ұқсас жұмысты ҚМА еліміздің барлық өңірлерінде жүргізуде.

КСМ: Мамандар құрылыс құнын қымбаттағанын тауар бағасын салыстыру арқылы анықтаған. Сонымен қатар, басқа мердігерлердің ұсыныстары да негізге алынады. Қаржылық мониторинг агенттігі қабылдаған шаралар нәтижесінде 103 млрд теңге үнемделді. Бірақ бұл шаралар жеткіліксз, дейді сарапшылар.

Ербол Сардарбеков, сарапшы:

- «Обеспечение деятельности президента» дейді. Сондай подпункт бар, мысалы. Сол норманы қолдана отырып, яғни өтірік сол норманы қолданып жаңағы тікелей договор істеген, келісімшарттар істеген сәттер де болды. Мемлекеттік сатып алу заңын өзгерткеннен кейін әкімшілік құқық бұзу кодексін де өзгерткен дұрыс. Жаңағы штраф мәселесін, айыппұл мәселесін көтеру керек. Мысалға егер де келісімшарттың сомасы үлкен болатын болса әрине штраф та үлкен болуы керек.

Мұнан бөлек тендер кезіндегі құйтұрқы әрекеттерді анықтауға жасанды интеллект мүмкіндігін де пайдалану керек дейді ол. Себебі мемлекеттік органдар мен белсенділердің барлық келісімшарттарды қарап, заңсыздықтарды анықтауға мүмкіндігі жетпейді.

Серік Селеубайұлы, Абдулхамит Бөлекбаев