Каспий суы кейінгі 100 жылда болмаған көрсеткішке дейін төмендеп кетті. Жергілікті жұрт теңіздің жағасы алыстап барады деп дабыл қағуда.

Бұрын балық аулап, суға шомылған айдынның көбі қазір қара жерге айналған. Каспий Аралдың тағыдырын қайталамай ма? Оның алдын алу үшін билік қандай амал жасамақ?

Каспий. Кеше толқыны тас бұзған телегей теңіз бүгін тартылып барады. Жағдай әбден ушыққан. Айдын су өзінің орташа деңгейінен 1 метр 60 см-ге дейін төмендеді. Бұл кейінгі 100 жылда болмаған көрсеткіш. Қарт Каспийдің айналасына қоныстанған жұрт дабыл қағуда. Олардың айтуынша, жаға тым алыстап кеткен. «Бірнеше жыл бұрын ғана суға шомылып, балық аулаған айдын қазір құрғап, қара жерге айналды», — дейді олар.

Азамат Сәрсенбаев, қоғам белсендісі:

- Баяғы форт Шевченко, Ақтау қаласының тұрғындары болсын, кезіндегі балық аулайтын жерлер болсын бәрі жоқ. Таязданып кетті. Мысалы, бала кезде суға түсіп жүрген жерлердің бәрі жоқ. Көптеген экономикалық, туристік потенциалымыз жоғалып жатыр.

Бұл мәселе саяси мінберлерде де ашық айтылып жүргеніне көп болды. Қасым-Жомарт Тоқаев халықаралық қауымдастықтың назарын аударып, проблеманы бірлесе шешуге үндеп жүр. Тіпті Халықаралық су ұйымын құруды ұсынып, теңізді сақтап қалуға шақырды. Президенттің пікірінше, жағдай ушықса, салдары ауыр болады.

Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:

- Каспий теңізі қазіргідей тартыла берсе, бұл қауіпті құбылыстың экологиялық, әлеуметтік-экономикалық, тіпті саяси салдары ауыр болуы мүмкін. Қазақстан Каспий экожүйесінің бұзылуы мен теңіздің тартылуының алдын алуға бағытталған арнайы мемлекетаралық бағдарлама әзірлеу туралы бастама көтерді. Барша әлемдік қоғамдастықты осы бірегей су айдынын сақтап қалу жолындағы күш-жігерімізді қолдауға шақырамыз.

Қазір Каспиймен шектесетін 5 мемлекет бірлескен бағдарламаны әзірлеуді бастады. Жауаптылар Үкіметтік емес бағдарлама әзірлеп жатыр. Осы арқылы теңіздің жағасындағы елдер ортақ мәселемен бірлесе күресе алады. Қазақстан тек халықаралық қауымдастыққа үміт артпай, ұлттық деңгейде күресті күшейтуге кірісті.

Серік Темірханов, Ғылыми-зерттеу департаментінің директоры:

- Министрлік Каспий теңізінің тартылуына қарсы күресті күшейту бойынша арнайы жоспар дайындап жатыр. Жұмыс басталды. Сарапшылар тобымен болжам әзірленді. Оның құрамына шетелдік мамандар да бар. Осы болжамның негізінде экономика ахуал мен өңір халқына туындайтын кері әсерді азайтуға бағытталған нақты шаралар жасалуда.

Сарапшылардың айтуынша, бұрын Каспий теңізіне құйылған судың бір бөлігі қазір Солтүстік Мұзды мұхитқа кетіп жатыр. Оған қоса Волга өзенінде кеңес дәуірінде салынған су қоймалары бар. Олар да сарқыла бастады. Демек тіршілік көзі көбейген күннің өзінде, бірінші кезекте, сол бөгендердің толуын күту керек. Қысқасы, бұл қысқа мерзімде шешілетін мәселе емес. Ал жергілікті жұрт Каспий Аралдың тағдырын қайталамаса екен деп алаңдап отыр.

Авторы: Бекзат Аманов