Дөңгелек үстелді Kursiv Research ұйымдастырды. Талқылауға ҚР Ұлттық банкінің, ҚҚҚ-ның, QazTech альянсының, «Комментарий» сараптама тобының, Halyk Finance инвестициялық компаниясының және басқа да ұйымдардың өкілдері қатысты.

Сарапшылар мен экономистердің көпшілігінің пікірінше, елдегі инфляция мен бағаның өсуіне әсер ететін негізгі факторлар — валюталық курс, азық-түлік және азық-түлікке жатпайтын тауарлар инфляциясы. Ал бөліп төлеу мен тұтынушылық несиелердің бұл процеске айтарлықтай қатысы жоқ. Мұны олар қазақстандық статистикалық деректер мен жергілікті сарапшылардың зерттеу нәтижелерімен дәлелдеді.

QazTech альянсы сарапшыларының мәліметінше, ең жағымсыз сценарийдің өзінде тұтынушылық несиелер мен бөліп төлеудің инфляцияға әсері бар болғаны 0,5 пайыздық пунктпен шектеледі.

«Қазір біз тұтынушылық несиелеудің инфляцияға әсерін 0,4%, 0,5%, 1% деңгейінде талқылап отырмыз, ал инфляцияның өзі 12–13%-ға жетеді. Яғни бұл өте аз үлес. Егер инфляция 1,5–2% болса және тұтынушылық несиелеудің үлесі 0,5% деңгейінде болса, онда мен бірінші болып «Бұл қауіпті» дер едім. Бірақ инфляция 12% болғанда 0,5%-ды талқылаудың маңызы шамалы», – деді тәуелсіз сарапшы, экономист Айдархан Құсайынов.

«Тарихи тұрғыдан алғанда, биыл біздегі ең жоғары инфляция – азық-түлік инфляциясы, ал мұнда бөліп төлеудің еш рөлі жоқ. Бағалар өсіп жатыр, азық-түлік инфляциясы – бұл ең нарықтық инфляция түрі. Демек, баға қозғалысының астарында әлдеқайда терең себептер бар. BNPL-моделі инфляцияны айтарлықтай күшейтпейді. Бұл – шешуші де, негізгі де фактор емес. Мен толық сеніммен айтамын: халықты қарыздан «құтқару» идеясын, мүмкін, сәл дөрекілеу айтсам да, белгілі бір дәрежеде популизм деп санаймын. Негізінде, елде шамадан тыс қарыздану проблемасы жоқ», – деп толықтырды Айдархан Құсайынов.

Ұлттық банктің басқарма төрағасының орынбасары Виталий Тутушкин де тұтынушылық несиелеу инфляцияға әсер ететін жалғыз фактор емес екенін атап өтті.

«Біз ешқашан тек тұтынушылық несиелер инфляцияға әсер етеді деп айтқан емеспіз. Көптеген факторлар бар – бюджеттік шығындар, айырбас бағамы және жалпы халық пен бизнестің сұранысы», – деп атап өтті Виталий Тутушкин.

Қазақстан Ұлттық банкінің Зерттеу және талдау орталығы департаменті директорының орынбасары Камилла Жусанғалиева да несиелердің инфляцияға әсері туралы нақты қорытынды жасау қиын екенін айтты. Себебі деректер жеткіліксіз. Сонымен қатар, реттеуші орган тұтынушылық несиелеуді бағаға ықпал тұрғысынан емес, көбіне қаржылық тұрақтылық тұрғысынан қарастырады.

«Комментарий» сараптамалық тобының жетекшісі Эльдар Шамсутдинов басқа көзқарасты ұстанды: ол бөліп төлеу мен тұтынушылық несиелеу инфляцияға қысым көрсетеді деп есептейді. Өз ұстанымын ол IMF, Гарвард және өзге де шетелдік зерттеу көздерінің деректерімен негіздеді.