Айта кетейік, Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 16,5 %-ға дейін көтерген еді.

Түсіндіру хабарламасында не жазылғанын Caravan.kz медиа порталы жариялайды.

«Инфляцияның барлық көрсеткіштері» бойынша өсім байқалады. Ақпанда жылдық көрсеткіш 9,4%-ға жетті, ал айлық көрсеткіш тарихи орташа деңгейден асып түсті. Ұлттық банк ішкі сұраныстың күшеюінен үлкен қысым көріп отыр; инфляциялық күтулер қайта өсуде.

Сыртқы факторлардың да әсері бар: негізгі ірі сауда серіктесіміз РФ-да да бағаның өсуі қарқын алды. Азық-түліктің әлемдік бағасы жоғары деңгейде сақталып отыр.

«Жаңа факторларды ескергенде» инфляция бойынша болжам нашарлап кетті. 2025 жылы реттеуші инфляция деңгейін 10-12% деп болжауда (бар-жоғы үш ай бұрын 2025 жылға арналған болжамда 6,5-8,5% деп күтілген еді).

Бұл орайда Ұлттық банк базалық мөлшерлеменің қазіргі өсімі инфляциялық күтулерді тұрақтандырады және бағаның жылдам өсуіне жол бермейді деп сенеді. Реттеушінің хабарламасында көрсетілгендей, бұл шешім «болашақта мөлшерлемені одан да жоғары көтеру қажеттілігінің алдын алу үшін» қабылданып отыр.

Енді келесі жоспарлы шешім 11 сәуірде жарияланады.

Базалық мөлшерлеме деген не?

Жалпы, базалық мөлшерлемеге неге көп көңіл бөлінетінін еске салайық. Егер жеңілдететін болса, онда экономикадағы ақшаның құны, халық пен бизнес үшін несиелер мен депозиттер бойынша мөлшерлемелер деңгейі осы мәнге байланысты болады.

Шамалап айтсақ, жалпы жоғары мөлшерлемемен несие алу — қымбат, ал сақтау — тиімді, яғни экономикалық және тұтынушылық белсенділік баяулайды, ал сұраныс төмендейді және бағаның өсуіне ықпал етпейді. Егер мөлшерлеме төмен болса, онда керісінше: көбірек тұтынуға дайын боламыз және бағамен бірге сұранысты арттырамыз.

Сондықтан орталық банктер базалық мөлшерлеме туралы шешім қабылдағанда экономикалық белсенділікті ынталандыру, соның ішінде бизнес үшін тым қымбат емес несиелер мен инфляцияны тежеу арасындағы тепе-теңдікті ұстануы тиіс.

Сонымен бірге кейбір экономикаларда, соның ішінде бізде де, реттеуші бағаның өсу көрсеткішін белгілі бір деңгейге келтіру мақсатын ұстанады. Біздің жағдайда бұл деңгей 5%-ды құрайды. Қазір бұған дейін әлі біраз бар, сондықтан Ұлттық банк әзірге базалық мөлшерлемені салыстырмалы түрде жоғары деңгейде сақтайтынын айтады.

Екінші жағынан, жақын арадағы көріністе саясатты аздап жеңілдетуге де болады, тек инфляция өзінің тұрақты бөлігінде бірқалыпты баяулап отыруы қажет.