Су жоқ, су азаяды деп аттандағанмен өзгеріс аз.

Жалпы тіршілік нәрін үнемдесе, дұрыс пайдаланса адамзатқа жетіп тұр. Тіпті айнала мұхиттың ортасында отырса да суға жарымай отырған мемлкеттер бар. Өйткені онда тұщы су тапшы. Шығанақ елдері тіпті тіршілік нәрін сырттан тасуға көшкен.

Шөлейтті жерде әуелден жауын-шашын аз. Табиғи өзен-көл жоқтың қасы. Соның салдары Кувейт, Оман және Бахрейн сынды елдерге экономикалық тұрғыда қиындық туғызып тұр. Ал Араб Әмірліктері мен Саудияда жағдай біршама қалыпты. Неліктен?

Рауан Мыңбай, тілші:

- Дубай – араб түбегінің теңіз тұсында орналасқан қала. Солтүстігін жағалай шығанақ суы қоршап тұр. Мұхитқа шығар тікелей дәлізі бар. Кеме қатынасы орнаған. Сауда-саттыққа бірден-бір қолайлы аймақ дерсіз. Алайда парсы шығанағы әуелден шөл дала болғандықтан, мұнда тұщы су қоры тым аз. Ен далада қайнар көзі кездессе, құнды олжа саналады. Мұнайдан да қадірлі ресурс. Дерекке сай, қазір аймақта теңіз суын тұщыту мөлшері жоғары. Осы мақсатта 400-дей қондырғы іске қосылған. Бұл мемлекеттер бұлттарды көшіріп, жауын-шашын мөлшерін жасанды жолмен көбейтуге де кіріскен. Соның әсері болса керек, бұған дейін бірде-бір тамшы тамбаған қалаларда дренаж жүйесі салына бастады. Соның бірі Дубай. Әмірлік жобаға миллиардтаған доллар бөліп, жаңбыр суын қажетке жаратамыз деп отыр.

ЦИТАТА:

Дубай әмірлігінің үкіметі

«Дубайда «Тасриф» деп аталатын жаңа жоба қолға алынады. Оның аясында 8,2 млрд долларға жаңбыр суын жинайтын аймақтағы ең ірі дренаж жүйесі салынады. Әмірліктің енді климаттық өзгерістерге төтеп беру мүмкіндігі артады. Жүйенің өткізу қабілеті 700 пайызға ұлғаяды. «Тасриф» күніне 20 млн текше метр су жинай алады. Қаланың әдеттегі қажеттілігі 100 жылға жабылады. Әрбір тамшы кәдеге жаратылады».

Рауан Мыңбай, тілші:

- Жалпы аймақ айрықша табиғи климатымен белгілі. Жаз айларында ауа температурасы кей жерлерде 60 градусқа дейін ысиды. Мұндай күн райында су айдындарын қалыпты күйде ұстап тұру мүмкін емес. Тіршілік нәрінің буға айналуы әп-сәт. Мамандар осы жайтты ескеріп, жабық су сақтау орындарын көбейту қажет дегенді алға тартып келеді. Оның үстіне, климаттық өзгеріске қатысты болжамдар көңіл көншітпейді. Синоптиктер «араб түбегіндегі орташа ауа температурасы ғасыр соңында тағы 4 градусқа жоғарылайды», — дейді.

Сұлтан Әл-Катири, синоптик:

- Аптап ыстық бұрын шілде мен тамыз айларында ғана болатын. Қазір оның мерзімі ұзарып барады. Жаһандық жылыну әсер етіп жатыр. Әмірліктің климаттық өзгеріс министрлігі жаз маусымындағы орташа температура кейінгі 40 жылда 1 жарым градусқа жоғарылағанын анықтады.

Рауан Мыңбай, тілші:

- Айта кетейік, шығанақ мемлекеттерінде суды тиімді пайдалану жөніндегі ұлттық стратегия бар. Бірі 2030, енді бірі 2036 жылға дейін арналған. Саудия осы кең ауқымды міндетке сүйеніп, кей ауыл шаруашылығы дақылдарын егуді тоқтатып отыр. Оның орнын импорт алмастырады. Ауызсу саласында да осындай жағдай. Сырттан шөлмектегі су әкеп сататындар көп. Бір тәуірі, қомақты қаржыны қажет ететін бұл үдерістердің Араб әмірліктері, Саудия және Қатарға еш әсері жоқ. «Ал аймақтағы басқа мемлекеттерде жағдай қиын», — дейді сарапшылар.

Рауан Мыңбай