Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымының штаб-пәтерінде Ядролық қаруға тыйым салу туралы шарттың үшінші конференциясына төрағалық етті, деп хабарлайды 24KZ. Оны Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары Ақан Рахметуллин жүргізді. Бас хатшы Антониу Гутерриштің орынбасары, халықаралық ұйымның қарусыздану мәселелері жөніндегі жоғары өкілі Изуми Накамицу еліміздің ядролық қарусыздану процесіне қосқан елеулі үлесін ерекше атап өтіп, конференциядағы қызметіне жоғары баға берді.

Геосаяси ахуалдың тұрақсыздығы, әлемге төне түскен ядролық қауіп, жойқын қару жасаудағы жарыс жер шары тұрғындары үшін ортақ мәселеге айналып отыр. Ал осындай жиындардың басты мақсаты — бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтай отырып, ядролық қарулардан азат әлем құру.

Ақан Рахметуллин, ҚР Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары, конференция төрағасы:

- Конференция барысындағы көзқарастар мен пікір алмасу бізді қажетті жетістікке бастайды деп білем. Қазір соңғы құжаттар мен декларация бойынша жұмыстар атқарылып жатыр. Сонымен бірге қатарымызға жаңа төрт елдің қосылғанын қуана атап өткім келеді. Олар: Индонезия, Сан-Томе және Принсипи, Сьера-Льоне мен Соломон аралдары. Өтіп жатқан жиындар және жаңа елдердің ратификациялары Ядролық қаруға тыйым салу туралы шарттың маңызын арттырып, өзге елдердің назарын аударатынына сенімдімін.

Мелисса Парк, ядролық қаруды жою жөніндегі халықаралық науқанның атқарушы директоры:

- Жиынға төрағалық етіп отырған Қазақстанның рөлін ерекше атап өткім келеді. Бір кездері 1400-ден астам ядролық қаруы болса да, барлығынан бас тартты. Сол секілді Оңтүстік Африка республикасы да апартеид заманындағы ядролық бомбаларға «жоқ» деді. Ядролық қаруды жоюдың техникалық жолы жоқ деген жай сылтау ғана. Одан бас тартпауға көбіне саяси себептер кедергі болып тұр. Ядролық қарулардан толық бас тарту алыстағы арман емес, шұғыл қажеттілік ретінде қабылдануы керек.

Конференцияда шартқа қатысушы мемлекеттер мен бақылаушы елдердің 90-ға жуық делегациясы, 150-ден астам ұйым, әлемнің түкпір-түкпірінен келген парламент депутаттары мен зиялы қауым өкілдері өз пікірлерін ортаға салды. Сондай-ақ былтыр бейбітшілік бойынша Нобель сыйлығын алған Нихон Хиданкё ұйымы мен «Атомдық соғысқа қарсы алда тұрған қазақ коалициясы» мүшелері сөз сөйледі. Конференция аясында Семей ядролық полигонының құрбаны, АТОМ жобасының құрметті елшісі, суретші Кәріпбек Күйіковтің көрмесі өтті.

Кәріпбек Күйіков, суретші:

- Ядролық қаруға қарсы конференцияның мен үшін де маңызы зор. Суреттеріме қызығып, менен мән-жайды сұрайтындардың да қатары артып жатыр. Қазір жаңалықтардан әлемге ядролық қауіптің төніп тұрғанын естіп біліп жатырмыз және бұның барша адамзатқа қасірет әкелуі мүмкін екенін айтқым келеді. Сондықтан оған қарсы күресті еш тоқтатпауымыз керек. Қазақстан мен Жапонияның бастан кешкендерін саралай отырып, өзге елдер де сабақ алса екен деген үмітім бар.

Биылғы конференция Хиросима мен Нагасакиге ядролық бомбалар тасталуының 80 жылдығымен тұспа-тұс келді. Конференция нәтижесінде ядролық қаруды қолдану мен сынаудың апатты гуманитарлық әрі экологиялық салдарына қатысты Саяси декларация қабылданды. Қазақстан мен Кирибати ядролық сынақтардың құрбандарына көмек көрсету және ластанған аумақтарды қалпына келтіру жөніндегі Халықаралық сенімгерлік қор құру туралы ұсыныс жасады. Тараптар бастаманы бір ауыздан қолдап, 2026 жылға дейін оны жүзеге асыруға уағдаласты.