19 Наурыз – Жаңару күні.

Яғни Самарқандтың көк тасы жібіп, табиғаттың оянар шағы. Күнгейдегі елді мекендерде көшет отырғызу басталса, көктем кештеу келетін Арқада жердің тоңы енді жібіп жатады. Дегенмен, жасыл желекті отырғызу үшін қазірден бастап дайындықты пысықтаған жөн, дейді дендролог Андрей Бондаренко. Бас шаһарды жасыл қалаға айналдыру үшін нені ескеру керек?

Қылқан жапырақты қарағай мен шырша, терек, үйеңкі, қайың, қызылтал. Арқаның адуынды климатына бейімделген, үрме желіне шыдамды негізгі ағаштар осылар. Дендролог Андрей Бондаренко өңірге көктемнің келгенін аңғартатын түріне тоқталды.

Андрей Бондаренко, дендролог:

- Наурыз мейрамын біз табиғаттың оянар шағында тойлаймыз ғой. Өйткені Наурыз мейрамы ежелден табиғаттың қысқы ұйқыдан ояну мезгілі саналады. Рас, осы кезде терек сияқты ағаштар мен жұпаргүл сияқты бұталардың бүрі жұмсарады. Бірақ бәрінен бұрын қызылтал бүр жарады. Осы кезде православ христиандары да Қызылтас жексенбісін (Вербное Воскресенье) атап өтетіні бар ғой? Міне дәл қазір қызылталдың бүр жарғалы тұрғаны көрініп тұр.

Елімізде дендролог, яғни ағаш зерттеушілерінің саны саусақпен санарлық. Қазақстанда орман шаруашылығына оқытып, инженер, шеберлерді даярланатыны рас. Оның ішінде дендрологияға ден қойып, зерттеумен айналысатыны сирек. Андрей Бондаренко сондай мамандардың бірі. Бас шаһардағы саябақтардың түгелін аралап, ағаштардың жағдайын аңғарусыз қалдырмайды.

Андрей Бондаренко, дендролог:

- Міне мынау кәдімгі қарағай. Үйеңкіге тым жақын отырғызыпты. Ал үйеңкі оның өсуіне кедергі болып тұр. Тіпті міне, қарағайдың ұшар басы қурап қалыпты. Шеткі бұтақтары да сынып жатыр. Өкінішке қарай, бұл қарағайдың жайы осымен бітті, енді өспейді.

Президенттік саябаққа ұласатын демалыс орнында түрлі ағаш өседі. Дендролог маман әрқайсысына жеке тоқталып, сағаттап айтып беруге бар. Ақтеректің бұтағы мен түбін жіті тексеріп айтқаны мынау:

Андрей Бондаренко, дендролог:

- Қазір міне тамыр жүйесінің айналасында қардың еріп жатқанын көріп тұрмыз. Демек, терегіміздің тамыры суды жылдам сіңіріп жатыр. Сөйтіп, діңгегі арқылы бұтағына нәр тарайды. Міне бұтағындағы бүрлерді қолмен ұстап көрсек, олардың жұмсарып қалғанын көреміз. Демек, бірнеше күннен кейін бұтақтары бүршік жара бастайды.

Біз білетін кәдімгі терек-талдарға арнайы күтім қажет-ақ. Маманның айтуынша, әрқасысын уақытылы өңдемесе, зиянкестер қалың жапырақты тоғайға тез тарап, құртуы мүмкін. Бір қуантарлығы, Астанада автоматты суару жүйелері көптеп орнатылып жатыр. Бұл жас көшеттердің жерсініп, қурап қалуынан сақтайды, дейді дендролог Андрей Бондаренко.

Бақыт Топтаева, Ғалымжан Әбділахат