Бүгін Сенат депутаттары Су кодексін екі оқылымда талқылап, жекелеген баптарды жаңа редакцияда ұсынып, Мәжіліске қайтарды.

Мемлекет басшысының тапсырмасымен әзірленген жаңа Су кодексін қабылдау су объектілерінің қатаң қорғалуына, су ресурстарын стратегиялық басқаруға мүмкіндік береді, — дейді жұмыс тобы. Заңнамалық өзгерістер арқылы Арал теңізінде пайдалы қазбаларды өндіруге тыйым салынып, жер асты суларын пайдаланудың нақты ережелері бекітіледі.

Қолданыстағы су кодексі 22 жыл бұрын қабылданып, оған 82 рет өзгеріс енгізіліпті. Депутаттар заңнаманы заман ағымына сай жаңартатын кез әлдеқашан жеткенін айтады. Себебі су қауіпсіздігі - XXI ғасырдың негізгі жаһандық тәуекелдерінің бірі. Ел аумағында 102,3 текше шақырым су ресурстары болса, соның 46%-ы көршілес елдерден келеді. Демек, трансшекаралық өзендерге бағыныштымыз. Сосын, әлемде климат өзгеріп жатыр. БҰҰ 2040 жылға қарай Қазақстандағы су тапшылығы артады деген болжам айтты. Қолда бар су қорларын сақтап, тіршілік нәрінің жаңа көздерін ашу қажет.

Жанболат Жөргенбаев, ҚР Парламенті Сенатының депутаты:

- Жаңа су кодексі 6 бөлімнен, 15 тараудан және 134 баптан тұрады. Кодекстің негізгі жаңалықтары су ресурстарын кешенді басқаруды дамыту қағидатын сақтай отырып мемлекеттік жоспарлау жұйесін реформалау болып табылады. елдегі су ресурстарына түсетін жүктемені азайту, климаттың өзгеруіне байланысты экстремалды құбылыстар қарқынын арттырып отырған жағдайларға инфрақұрылымдық қаржылық және мәселелерді шешу үшін су ресурстарын басқару жүйесін жетілдірудің уақыты келді.

Экономиканың барлық саласында су үнемдеу қағидаты енгізіледі. Ысырапшылыққа жол берілмейді. Үнемдеу технологияларын қолдану міндеттері бекітілді. Оның шарттары жаңа кодексте егжей-тегжейлі көрініс тапты. Еріген, тасқын, тазартылған сарқынды су секілді баламалы су көздерін жинақтап, пайдалану көзделіп отыр. Жер асты суларын зерттеу ісін жаңадан құрылған ұлттық гидрологиялық қызмет үйлестіреді.

Нұржан Нұржігітов, ҚР Су ресурстары және ирригация министрі:

- Бүгінгі күнге дейін жер асты суларын пайдалану, оны мониторингтеу бірнеше мем органға бөлінген. 2023 жылы мемлекет башысы жолдауында ұлттық гидрологиялық қызммет құру туралы тапсырма берді. Біз оны былтыр құрдық. Аталған мем органдардың функциялары біздің министрлікке беріліп жатыр. Сәйкесінше ұлттық гидрологиялық қызметке біз соны береміз. Сонда бәрі бір қолда болады. мен ойлаймын осы жұмыстың арқасында жер асытндағы суларды пайдалану мәселесі тимді жолға түседі деп отырмыз.

Сенат Төрағасы жаңа кодекс жан-жақты ойластырылған су саясатын жүргізуге мүмкіндік беретініне сенім білдірді. Себебі, бұл сала әлеуметтік-экономикалық дамудың, азық-түлік және энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі факторы.

Мәулен Әшімбаев, ҚР Парламенті Сенатының Төрағасы:

- Мемлекет басшысы су ресурстары саласындағы заңнамалық базаны түбегейлі қайта қарау және институционалдық ортаны жетілдіру жөнінде нақты тапсырмалар берді. Бүгін қаралған су кодексі және оған ілеспе заңдар осы тапсырмаларды орывндау мақсатымен әзірленді. Заңдарды қарау барысында сенаторлар бірқатар ұсыныстар айтты. Суды пайдалану талаптарының сақталуын мемлекеттік бақылау осы саладағы рұқсат беру ережелері және кейбір мем органдардың өкілеттіктері нақтыланды.

Сонымен сенаторлар негізгі және ілеспе заңға 13 түзету енгізді. Жерасты суларын пайдалану және басқару бойынша мемлекеттік органдардың өкілеттіктері белгіленеді. Су саласында заңнама бұзған тұлғаларға жүктелетін айыппұл көлемі артады. Су шаруашылығы нысандарының жай-күйін зерттеп, бақылау жүргізбегені үшін әкімшілік жауапкершілік қатаңдатылады. Қорыта айтқанда, заңнамалық реттеу шаралары елдегі су ресурстарының ластануының, сарқылуының алдын алып, гидротехникалық нысандарды қалыпты жағдайда күтіп ұстауға жәрдемдеседі.

Рухани Әбдірахман, Мұрат Әріпханов