Енді әкімдіктер шыққанына 25 жылдан асқан аграрлық техниканы түгендеуі тиіс.

Сонымен бірге жалпы, трактор-машиналар тіркеуге алынады. Бірақ бұрынғыдай қағазға қатталмайды. Цифрланатын болды. Бұл алдымен ашықтық үшін керек. Өйткені көлік түрінің санын шығарып, өңірлердегі өнімділіктің нақты көрсеткішін көру үшін керек. Егер ескірсе, жаңалауға қам жасау мақсатында қажет. Ақпараттық тіркеу жүйесі алдағы жылға дейін енгізілуі мүмкін. Шаруалардың сайманы сай ма?

Әйтеуір шаруалар соқа сүйретіп жүрген жоқ. Бірақ көңілі жайлану үшін құрал-сайманы сай болғаны дұрыс. Себебі техника тапшылығы жалғыз диқанның жанына батпайды. Түптеп келгенде ол азық-түлік қауіпсіздігіне де, базардағы бағаға да тікелей ықпал етеді. Елде машина-трактор паркі 80 пайызға тозғаны жайлы аз айтылған жоқ. Тіпті Президенттің өзі де жыл сайын аграрлық техниканы 10 пайызға жаңартып отыруды тапсырды.

Айдарбек Қожаназаров, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:

- Ал қазір, мысалы, 86 жылдан бері жүрген К700-тар әлі күнге дейін кейбіреулері жүреді. Әлі күнге дейін кейбіруелері тіркелген, бірақ олар қолданылмайды. Сондықтан біз өзіміз білмейміз, елдегі шарулардың қолданысында қандай техника жүргенін өзімізде білмейміз.

Себебі санын білмей, сапасын анықтау мүмкін емес. Немесе сан да бар, санатта жоқ. Ол қалайша? Қазір техникаларды әкімдік тіркейді. Ауыл шаруашылығы басқармалары есепті қағаз жүзінде қабылдайды. Енді облыстан ортақ базаға ауысады. Ақпараттық жүйеге енеді.

Бақыт Ілиясов, ҚР АШМ техникалық жабдықтау басқармасының басшысы:

- Оның тиімділігі бизнес процестердің бірі автоматтандырылады. Цифрлық базаға өтеді. Жобада электрондық, цифрлық құжаттар, техпаспорт, трактор жүргізу куәліктерін осы электрондық түрде беру.

- Ауыл шаруашылығы техникасы әр алуан. Ұғымы кең. Сонда тіркеу бәріне жүргізіле ме әлде белгілі бір машиналарға ғана қатысты ма?

Сауалыңыз орынды. Осы жерде ара-жігін аша кетейін. Тіркеуге адам тізгіндейтін техника түрлері кіреді. Мысалы, комбайн, трактор, сепкіш, бүріккіш дегендей. Ал, аспалы немесе тіркемелі қосалқы бөлшектер жатпайды. Айтпақшы, тіркеуден бөлек, тракторшы-машинист куәлігі беріліп, техникалық байқау жүргізіледі. Қазір есепте 174 мыңға жуық трактор мен 35 мыңнан аса комбайн бар. Сала министрлігі әкімдіктерге енді 25 жылдан асқан аграрлық техниканы да түгендеуге тапсырма берді.

Бақыт Ілиясов, ҚР АШМ техникалық жабдықтау басқармасының басшысы:

- Былтырғы жылдан бастап министрлік облыстық әкімшіліктермен бірге жол картасын іске асырып отыр. Сол жол картасы ішінде бізде осы техниканың тозу деңгейі, жаңарту деңгейі сондай көрсеткіштер бар. Оның бәрін мемлекеттік тіркеу ақпараттық жүйесінен аламыз, талдау жасаймыз. Сосын қорытындысын облыстық әкімшіліктермен бірге талдау жасап іске асырамыз.

Ескірген техникаларды тек тіркеп, іріктеу арқылы жаңартпай, жеңілдетілген лизингпен де жарылқау жолға қойылған. Былтыр осы мақсатқа 120 млрд теңге беріліп, шаруалар 7 жарым мың жаңа аграрлық көлік мінді. Ал биыл 200 млрд теңге бөлінеді. Оған 15 мың машина алынбақ.

Әсел Ағзамова, бас агроном:

- Былтыр 4 комбайн алдық. Биыл 3 егістік кешені жеткізілді. Ені 15 метр. Тағы Германиядан дәлдеп себу машинасы бар. Сосын 2 тіркеме бүріккіш те алдық.

Эдуард Двуреченский 13 мың га жерге егін егіп, 20 центнерге дейін өнім алады. Топырақ өңдейтін үш түрлі агрегаты бар.

Эдуард Двуреченский, фермер:

- Шаруа қожалығында нақты қандай техника бар, оның ескіргені туралы талдау жүргізілуі тиіс. Біз бұның нәтижелі екенін көріп отырмыз. Себебі, мемлекет қаржылық институттарға қомақты қаражат береді. Олар лизингті дамытады. Бірақ, мен топырақ өңдеу бойынша арнайы бағдарлама болғанын қалар едім. Сонда ғалымдар әр өңірдің ерекшелігіне қарай жеке жүйе ойлап табар еді. Сөйтіп, мына техникаларды елде жасауға болады. Бұл компаниялар оған қарсы болмайды.

Дегенмен, елдегі ауыл шаруашылығы техника өндірушілерінің мемлекетке өкпесі болмауы тиіс. Өйткені, оларға көп жеңілдік жасалған. Соған қарамастан баға қарапайым шаруаның қалтасына шақ келмейді. Қолдау болмаса, қолдану да жоқ.

Айдарбек Қожаназаров, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты:

- Шаруалардың шағымданатыны ол ауыл шаруашылығы техника бағасының әрдайым өсуі. Ол деген жыл сайын өсіп барады. Техниканың бағасы өсіп бара жатқаннан кейін сол себепті үкімет осындай қадамға барып, инвестициялық субсидия төлейді. Мысалы, сен комбаин алсаң соның 25 пайызын үкімет өтеп береді. Қалғанын 6 пайызбен Қазагроқаржы мекемесі арқылы сізге лизингке береді.

Cонымен жеңілдетілген лизинг пен субсидия нәтижесін берді ме? Өзің эфир басында айтқандай 80 пайызға тозған трактор-машина паркі жаңаланды ма?

Сала министрлігінің өкіліне сенсек, жоғарыдағы екі бағдарлама аясында тракторлардың тозуы 60 пайызға, ал, комбайн 30 пайызға дейін төмендеген. Дегенмен, үкімет алдында әлі де үлкен міндет тұр. Алдымен өнімділікті арттыруға барын салу керек. Сосын сырттан тасымалданатын қосқалқы бөлшектерді қысқартып, елде шоғырландыру қажет. Тұрақты жұмыс орындарын ашу да айқын мақсатқа айналуы тиіс.

Нысаналы Ығыл