JPMorgan сарапшылары мұнай баррелі 130 долларға дейін қымбаттауы мүмкін дейді.

Ал Иранның өзі бағаның 300 долларға жуықтайтынын жоққа шығармайды. Таяу Шығыстағы қақтығыс пен Ормуз бұғазы жабылады деген күдік нарыққа осылай әсер етіп жатыр. Қара алтын баррелі қазір 75 доллардан асты.

Нарықтағы мұнайдың 3,5 пайызы Иранға тиесілі. Мұнда тәулігіне 3,3 млн баррель қара алтын өндіріледі. Таяу Шығыстағы қақтығыс салдары экспортқа кесірін тигізсе, жаһанда тапшылық туындауы мүмкін. Сұраныстың артуы бағаға қазірден әсер етіп жатыр. Болжам бойынша мұнай баррелі 300 долларға жуықтайды.

Ғалымжан Керімбек, экономист:

- Мұнайдың бағасына әсер ететін ол біріншіден сұраныс. Екіншіден, екі мемлекет арасындағы қақтығыстар. Яғни қақтығыс нәтижесінде сұраныс. Ол қаншалықты жиі деген болса, оны ешкім нақты болжай алмайды. 1-2 жыл бұрын мұнайдың бағасы түсіп кеткен жағдайлар болды. Тұрақтылық деген нәрсе жоқ. Бұл жерде бір ғана тұрақтылық нәрсе болады – мемлекет кез келген жағдайда мінекей көтерілді ма, біз сол кезеңді пайдаланып, өзімізге табыс, кіріс көзін көбірек алып қалуымыз керек.

Жалпы мұнай бағасының қай уақытқа дейін өсетінін ешкім топшылай алмайды. Тараптар келісімге келіп жатса, баға түсіп кетуі де мүмкін дейді экономист Бекнұр Қисықов. Қазір Ормуз бұғазының жабылуы қауіп болып тұр. Өйткені бұл жаһандық мұнай тасымалының 20 пайызын бұғаттауы мүмкін. Сарапшылар күніне осы бағыт арқылы 20 млн баррель қара алтын тасымалданатынын айтады. Біздің АҚШ-қа экспортымыз да осы бағыт арқылы өтеді.

Бекнұр Қисықов, экономист:

- Біздің Транскаспийский бар ғой консорциум Ресей, Новороссийск портынан Еуропаға экспорт жасаймыз. Келесі жолымыз Алашанькоу арқылы Қытайға жібереміз. Үшінші жолымыз Каспий арқылы Түркия, Әзербайжан, т.б. елдерге жібереміз. Негізі Ормуз бағытын қатты қолданамыз деп айта алмаймыз. Қанша пайыз екенін білмейміз, бірақ Ормуз бағыты бізге қатты маңызды деп айта алмаймын.

Сарапшы еліміздің мұнайға тәуелділігін азайту керек деген пікірде. Ауыл шаруашылығы, туризм, логистика салаларын дамытып, инфрақұрылымды реттеу маңызды. Бұл үшін арнайы стратегиямен жұмыс істеу қажет.

Әйтсе де, сарапшылар қара алтын құнының өсуі біздің экономикаға оң ықпалын бағамдап отыр.

Арман Бейсембаев, экономист:

- Мұнай бағасы біраз уақыт осы деңгейде тұратын болса, біздің қаржылық, яғни мемлекеттік бюджеттегі ахуалымыз жақсарады. Себебі көктем мен жаздың басында баға 60-65 долларға дейін түсіп, көңіл күйімізге әсер етті. Мұнай баррелінің қымбаттауы теңге бағамын әлсіретпеуге көмектеседі. Тіпті сәл де болса, нығайтуға болады.

Жаһандық сарапшылар Ормуз бұғазы жабылмағанның өзінде мұнай бағасы 80 долларға барып қалады деп отыр. Таяу Шығыстағы қақтығыс басталғалы қара алтын құны 13 пайызға өсті. Мамандар Ормуз бұғазы жабылса, нарық күніне Парсы шығанағы мен Ираннан келетін 5 млн баррель мұнайдан қағылуы мүмкін. Ол кезде баға одан әрі шарықтайды.

Мерей Мұратханқызы