Әлемдік табиғи уран өндірісінің 40%-і отандық зауыттарға тиесілі. Былтыр елде өндіріс көлемі 10%-ке артты. Кейінгі жылдары Азияда сұраныс өсіп келеді. Мәселен, былтыр экспорттың жартысы Азия елдеріне шығарылған. Атом электр станциялары да көптеп салынып жатыр. Сондықтан алдағы уақытта өндіріс көлемін арттыру міндеті тұр.

Дүниежүзілік ядролық қауымдастықтың дерегіне сай Қазақстан отындық уран өндіру бойынша мемлекеттер тізімінде бірінші орында тұр. Еліміз атом энергетикасының барлық әлемдік қажеттіліктерінің 40%-тен астамын қамтамасыз етеді. Жалпы әлемде уран өндірудің 3 әдісі бар. Олар: карьерлік, шахталық және жерасты ұңғымалы шаймалау тәсілдері. Елде тек жерасты ұңғымалы шаймалау әдісі арқылы уран өндіріледі. Мамандардың айтуынша, мұның экологиялық зияны аз.

Степан Третьяков, уран кенішінің бөлім басшысы:

- Қазіргі өндіру әдісіміз бізді көп шығыннан сақтап отыр. Өйткені уранды алып шығу үшін үлкен қазандықтар қазбаймыз. Егер тереңдігі 500 метрге дейін баратын карьерлерді қазып тастайтын болсақ, бұл уранның өзіндік құнына да әсер етер еді. Сондықтан шаймалау әдісі ең тиімді, ең экологиялық және ең арзан нұсқа саналады. Уран ерітінді күйінде болады. Құбырлар мен ұңғымалар жер үстінде тұр. Яғни уран қоршаған ортамен байланысқа түспейді. Оны жоғалтып алу, бақылаудан шығарып алу мүмкін емес. Сондықтан алаңдауға негіз жоқ.

Атом электр станциясы әлменің 32 елінде бар. Бұл станцияларда 438 реактор жұмыс істеп тұр. Сондай-ақ қазір жаңадан 72 энергоблок салынып жатыр. Ал Дүниежүзілік ядролық қауымдастықтың болжамы бойынша 2050 жылға қарай АЭС-тің маңызы артады. Яғни жаһандағы электр энергиясының 14%-ін атом электр станциялары өндіруі мүмкін. Бұл станциялардың бәріне отын керегі белгілі. Сұраныс жыл санап артып келеді. Елде 2023 жылы 21 мың тонна уран өндірілді. Ал былтыр бұл көрсеткіш 2 мың тоннаға ұлғайды. Яғни 23 мың тоннадан асты.

Мейіржан Юсупов, «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ басқарма төрағасы:

- Байытылған уран өнімін гексафторидтен уран диоксидіне қайта өңдеу, кейін одан керамикалық отын таблеткаларын алуды «Қазатомөнеркәсіптің» Өскемендегі еншілес кәсіпорны, яғни Үлбі металлургиялық зауыты жүзеге асырады. Қазақстан – уран өндіру және бастапқы өңдеу технологиялары бар әлемдегі санаулы елдердің бірі. Бүкіл әлемде осындай 10 шақты ғана мемлекет бар. Сонымен қатар Қазақстан – атом реакторларына арналған дайын отын өндіретін Орталық Азиядағы жалғыз ғана мемлекет.

Биыл уран өндірісін 10%-ке арттыру жоспары бар. Елде 27 кен орыны игеріліп жатыр. Олар 14 уран өндіруші кәсіпорынға бөлінген. Сондай-ақ барлау жұмыстарына да баса мән беріліп отыр. Былтыр компания барлауға 4 лицензия алды. Соның бірі – Түркістан облысындағы Буденовское кен орны. Болжам бойынша бұл жердегі уран ресурсы 100 мың тоннадан асады. Іс жүзінде одан да көп болуы мүмкін. Ал мұндай кен орындар елде жеткілікті.