Адам бар жерде, қалдық та көп. Әлемде жыл сайын 2 млрд тоннадан астам қатты қалдық қоқысқа тасталады. Алдағы 25 жылда бұл 2 есе өсуі мүмкін. Бұлай жалғаса берсе, жер бетіндегі экологиялық жүйе зардап шегеді. Осының алдын алу үшін кей елдер қоқысты қайта өңдеп, тұрмыстық затқа айналдыруға көп көңіл бөліп жатыр. Индонезия жылдар бойы ыдырамайтын пластикалық бөтелке өндірісіне шектеу қойды.

Пхукетте туристерден қоқыс көбейді

Таиландтағы Пхукет аралы қоқыстан көз ашпай тұр. Туристер ағыны артуы себепті айналаның ластануы көбейген. Биліктің айтуынша, аралда күн сайын 1 мың тоннадан астам қалдық тасталады. Бұл жыл соңына дейін 1400 тоннаға жетуі мүмкін деген болжам бар. Оның үстіне тұрғындар қоқыстың жағымсыз иісінен әбден мезі болып, желдеткіш пен ауа тазартқыштарды үнемі қосып отыруға мәжбүр. Бұл электр энергиясы шығынының артуына әкеп соққан. Мәселені шешу үшін үкімет қоқысты 15% азайтып, қалдықты жағатын жаңа зауыт салуды қарастырып жатыр.

Вьетнам қоқыстан қуат өндіретін зауыт салады

Бұл мәселе туризмі тартымды Вьетнамды да алаңдатып отыр. Табиғаты әсем, мәдениеті ерек аймаққа саяхаттап келушілердің қатары жыл санап артып отыр. Бірақ мейман көбейген сайын зиянды қалдық көлемі де еселене түскен. Әсіресе Ханой, Нам, Соне, Суан шаһарларында қоқыс мәселеcі күрделеніп кеткен. Өйткені тұрмыстық қалдықтарды төгетін орын жеткіліксіз. Осыны ескерген ел билігі қоқысты өңдеп, энергия өндіретін зауыт құрылысын бастады. Айта кетейін, Вьетнамда күніне 68 мың тонна қоқыс тасталады. Оның 60%-і қалалық аймақтардың үлесінде.

Бали пластик шөлмектер шығаруға тыйым салады

Индонезияның әсем табиғатына қарап, жер бетіндегі жұмақ па дерсің. Бірақ осы қоқыстан беделі түсіп жатқан жайы бар. Тропикалық ел әлем бойынша ең лас аймақтардың үштігіне енді. Мұнда жыл сайын жауын-шашын мен күшті жел мыңдаған тонна қалдықты ұшырып әкетіп, мұхитқа төгеді. Ол айналып келіп, адамдар демалатын жағажайға түседі. Бұл елдегі табиғаты тұмса аймақтарға көп зиян келтіріп жатыр. Сол себепті билік шұғыл әрекетке көшіп, жаңа жылдан бастап пластикалық бөтелке өндірісіне шектеу қоюды көздеп отыр.

Эверест шыңы қоқысқа толған

Әлемге әйгілі Эверест шыңы да қоқысқа толған. Қарапайым адамдар бара бермейтін тауда қалдықтардың тонналап жиналуына альпинистер кінәлі. Бұған жыл сайын шыңға топ-топ болып өрмелейтін альпинистердің қалдықтарын тыныстаған жеріне тастап кетуі себеп. Түйткілді шешу үшін Непал билігі тауға шығу ережесін қатаңдатып, оның бөктерлерін тазалау жұмыстарын күшейтті. Таяуда 11 тонна қоқыс шығарылды. Бірақ мамандар: «Эвересті қоқыстан тазарту үшін бірнеше жыл керек», – дейді.

Авторы: Әсия Нұрлыбаева